Yunan Mitolojisi Sözlüğü (S)

Aşağıdaki çalışmam A’dan Z’ye Online sunulan alfabetik Yunan Mitolojisi Sözlüğü‘nün S harfini içermektedir.

Sabaktes Çömlekçilere musallat olan yıkıcı bir iblisin adıdır.

Sabazius, Sabazios Yılan formuna giren Zeus ile Persephone’nin oğludur. Dionysos Sabazius adıyla eski bir Dionysos motifiyle özdeşleştirilmiş Trakya veya Frigya kökenli bir tanrı olup, kültürü MÖ 5. yüzyılda Yunanistan’a MÖ 2. yüzyılda Roma’ya dek yayılmıştır. Tarım ve hayvanları evcilleştirmeyi insanlara Sabazios’un öğrettiğine inanılmaktadır.

Sabbe Beresos ile Erymanthe’nin kızı olan İbrani kökenli bir tanrının adıdır (Pausanias X 12,9).

Sabus, Sabos Sabealıların (Sabin) tanrı gibi tapındığı ilk kralı Sancus’un oğlunun adı bu halka adını vermiştir.

Sagaris 1. Lokrisli Aeas’ın oğlu ve Sybaris kentinin kurucusudur.

2. Sakarya nehrine adını veren kral Midas’ın oğlunun adıdır.
3. Yunan kaynaklarında Persler, İskitler (Herodot 1.2.15, 4.5), Amazonlar (Aristarchus PAmh.2.12 ii 10) ve Mossynoeci kabilelerinin kullandığı iki taraflı savaş baltasının adıdır.

Sagaritis Tanrıça Kybele’ye bakir kalacağına söz veren bereket tanrısı Attis’in birlikte olduğu perinin adıdır. Kybele, duruma öfkelenince Attis’i delirterek kendini hadım etmesine sebep olmuş, Sagaritis’in yaşadığı ağacı keserek perinin ölü-müne sebep olmuştur (Ovidius, Fast. IV 229)

Saggariosn Anadolu’da bulunan Sakarya nehrinin tanrısının adı olup, tüm nehirler gibi o da Okeanos ile Tethys’in oğludur.

Saitis Argopolis’te Lerna yakınlarındaki Pontinus dağında tapınağı bulunan Athena’ya verilen isimdir (Paus. ii. 36).

Salambo Babil’de Aphrodite yerine tapınılan Astarte’nin adlarından birisidir (Etymologicum Magnum 1848:747).

Salamis Nehir tanrısı Asopos’un kızlarından birisinin adı olup, deniz tanrısı Poseidon tarafından Salamis adasına kaçırılmış, çiftin Kykhreus adlı bir oğulları olmuştur (Paus. i. 35. § 2; Apollod. iii. 12. § 7; Diod. iv. 72).

Salganeus Apollon’un takma adı olup, Boeotia’da bulunan Salganeus kentiyle ilişkilidir (Strab. ix. p. 403).

Salios Aeneias’ın yol arkadaşlarından birisinin adı olup Romalı Salien rahiplerine ve savaş danslarına adını vermiştir.

Salmakis Halikarnassos yakınlarında (bugünkü Bodrum Bardakçı suyu) bir pınarın su perisinin adı olup, tanrılar tarafından aşığı Hermaphrodite ile tek bir bedende birleştirilmiştir.

Salmoneus Aeolus ile Enarete’nin oğlu olan Elis kralının adıdır (Vergilius VI, 585). Salmone kentinin kurucusu olup, ilk karısı Alkidike’den Tyro adlı bir kızı olmasının ardından karısı ölünce Sidero ile elenecektir. Kaldırımları tunçtan bir yol inşa ettirip, etrafa alevli meşaleler (Zeus’un şimşeklerini taklit edercesine) fırlatarak kendini tanrı Zeus’la bir tutunca Zeus tarafından bir şimşekle vurularak öldürülmüş, Salmone şehri de yok edilmiştir.

Samia 1. Nehir tanrısı Maeander’in kızı, Ankaeus’Un karısı ve Samos’un annesidir (Paus. vii. 4. § 2.).

2. Hera’nın bir tapınağını barındıran Samos adasına atfen konulan takma adlarından birisidir.

Samius Poseidon’un takma adı olup, Elis’te Samikus kenti ve Samos’ta (Sisam) tapınakları bulunmasına atfen konulmuştur (Strab. xiv. p. 637).

Samon Hermes ile Rene’nin oğlu olup, Dardanos’la birilikte gittiği Samothrake adasına yerleşmiş ve adını vermiştir.

Sanape Herakles’in Karadeniz seferi sırasında Paflagonya’ya kaçarak hayatta kalabilmiş bir Amazon kadınının adı olup, orada bir kralla evlenmiştir. Şarapla arası iyi olan kadına Paflagonya dilinde sarhoş anlamına gelen Sanape adı verilmiş daha sonra Amazon’un adı Sinope’ye dönüşeren Sinop kenti için kullanılmıştır.

Sandakus Suriye’den Kilikya’ya göçüp burada Kelenderis kentini kuran bir kahraman olup, Astynous’un oğlu, Phaethon’un torunu, Pharnace’nin kocası ve Kinyras’ın babasıdır (Apollod. iii. 14. § 3.).

Sangarius Okeanos ile Tethys’in oğlu, Metope’nin kocası, Hekabe’nin babası olan bir nehir tanrısının adıdır. Rhea’yı gücendirince suya dönüştürülmüş ve Frigya’da ki Sangarius nehrini oluşturmuştur (Hesidos, Theogonia, 344 ; Apollod. iii. 12. § 5).

Saon Boitia’yı kasıp kavuran bir kuraklık sırasında Pythia’nın emriyle Delphoili kâhin Lebade’ye ne yapılabileceğini soran kahramanın adıdır (Pausanias, IX 40, 2).

Sardanapalos Medler tarafından yenilince kendini ateşe atarak intihar eden son Asur kralının adıdır.

Sardo 1. Sardeis kentine adını veren Sthenelos’un kızlarından birisinin adıdır.

2. Sardinya adasına adını veren Tyrreno’un karısının adıdır.

Sardos Libya ve Mısır’da Herakles’e verilen isim olup, önceden İehnooussa adıyla bilinen adaya askerleriyle gittikten sonra adanın adı Sardinya olmuştur (Pausanias, X 17,2).

Saron Althepos’un ardılı olan Troezene kralının adı olup, efsaneye göre denize giren bir geyiğin peşinden uzun süre yüzdükten sonra boğulmuş Artemis için yaptırdığı tapınağa gömülmüş, boğulduğu koya Saronikos körfezi adı verilmiştir (Paus. ii. 30. § 7).

Saronis Troezene’de her yıl onuruna Saonia adlı bir festival düzenlenen Artemis’e verilen isimdir (Paus. ii. 30. § 7, 32).

Sarpedon 1. Zeus ile Europa’nın oğlu olup, kardeşi Minos tarafından Anadolu’ya sürülmüş, burada Likya kralı olmuştur.

1. Zeus ile Laodamia’nın oğlu olup, Likya kralı olmuş kardeşi Priamos’a Truva Savaşı sırasında yardım etmiş, Patroclus tarafından öldürülmüş cesedi tanrı Zeus veya Apollon tarafından Likya’ya taşınmıştır (İlyada V, 471; XVI, 419).

Sarpedonia Kilikya’da Sarpedon burnunda bulunan tapınağına atfen Artemis’e verilen isimdir (Strab. xiv, p. 676).

Satir, Satyr Dionysos’un maiyetindeki dağ ve orman tanrılarının adı olup belden aşağı kısımları kuyrukları ve toynakları ile keçi görünümünde, yarı insan yaratıklardır. Şefleri Silenus adlı bereket tanrısıdır. Attik vazolarda düz burunlu, kuyruklu, uzun saçlı insanımsı yaratıklar olarak tasvir edilmişlerdir.

Latin efsanelerinde faun, Slav efsanelerinde Ljeschi adıyla bilinmektedirler.

Satyria Girit kralı Minos’un kızı olup Poseidonla beraber olmuş ve Taras adlı bir erkek çocuk dünyaya getirmiştir.

Sauros Elis bölgesini haraca kesen bir haydudun adı olup Herakles tarafından öldürülmüştür (Pausanias VI, 21,3).

Sayromatea Herodotos’a göre Amazonlar ile İskitlerin birleşmesinden doğan çocuklar ve bu suretle meydana gelen halkın adıdır.

Scamander, Skamandros, Xanthos Truva yakınlarında bulunan aynı isimli bir nehir tanrısının adı olup, Truva’da savaşan Teucer’in babasıdır (İlyada XX, 73; XXI, 1).

Skhoeneus Athamas ile Themisto’nun oğlu ve Atalanta’nın babası olan Boeotia kralının adıdır.

Skiron Kurbanlarını soyduktan sonra denize atan bir haydutun adı olup, Theseus tarafından öldürülmüştür (Ovid VII, 444).

Sebrus Hippokoon’un oğlu olup, Sparta’da kahraman kabul edilip tapınılmaktaydı (Paus. iii. 15. § 1).

Selene Hyperion ile Theia adlı Titanların kızı, Helios ile Eos’un kardeşi olan tanrıça gerçekte ayın kişileştirilmiş formu olup özellikle hilal ve dolunay dönemlerinde tapınılırdı.

Zeus’tan Pandia adlı kızı, Endymon adlı yakışıklı bir çobandan ise elli kızı olmuştur.

Yunan kaynaklarında adı sıkça geçmektedir (Apollodorus 1.2.2; Hesiodos, Theogonia 371; Nonnius 48.581; Pausanias 5.1.4; Strabo 14.1.6). Roma panteonunda karşılığı (Bkz.) Luna’dır.

Selinos Poseidon’un oğlu olup Aigialia’da hüküm sürmüştür. Efsaneye göre kızı Helike’yi İon ile evlendirmiş ve bu evlilikten doğan halk İonlar olarak adlandırılmıştır.

Semakhos Atinalı Semakhidai klanının atası kabul edilmektedir.

Semele Kadmos ile Harmonia’nin kızı ve Zeus’tan Dionysos’un annesidir. Hera’nın kıskançlığıyla kandırdığı kadın Zeus’un yıldırımlarıyla kendisine yaklaşmasını sağladı ve çarpılarak öldü. Oğlu Dionysos annesini Ölüler Diyarı’nda bulmuş ve beraberinde gökyüzüne götürmüş, ölümsüz olan kadın orada Thyone adını almıştır.

Semiramis İnsan yüzlü balık vücutlu olduğuna inanılan bir Babil tanrıçasının adı olup, Suriye’de Askalon civarında bir çölde yaşamaktaydı. Efsaneye göre tanrıça Aphrodite genç bir Suriyeli erkeğe aşık olmuş ve ondan Kaystroa adlı bir çocuk doğurmuştu. Pişman olan tanrıça çocuğu terk edip babayı da öldürünce güvercinler çobanlardan çaldıkları yiyeceklerle çocuğun sağ kalmasını sağlamışlardır. Çobanlar tarafından bulunup reislerine götürülen çocuğa ‘güvercinlerden gelen’ anlamındaki Semiramis adı takılmıştır. Büyüyüp genç kız olduğunda önce kralın danışmanlarından Onnes’le ardından kocası intihar edince kendine göz koyan kral Ninos’la evlenmiştir. Babil ovasında kendisi için bir şehir kuran kraliçe dillere destan asma bahçelerini de buradaki şatolarından birisinin hisarı içinde yaptırmıştır. Euphrate (Fırat) ve Tigres (Dicle) nehirleri kıyısında pek çok şehir inşa ettikten sonra bir güvercine dönüşerek ortadan kaybolmuştur (Diodorus Siculus II 4-13).

Semnai Erinye/Furie’ler için kullanılan bir terim olup, ‘saygıdeğer olanlar’ anlamına gelmektedir.

Serestus Aeneias’ın silah arkadaşlarından birisinin adı olup Truva gemilerinden birisinin kaptanıdır.

Setaia Yunanların tutsak ettiği Truvalı kadınlardan birisinin adı olup, Yunanistan’a gitmemek için diğer kadın esirleri gemileri yakmaya teşvik etmiş, bu sebepten sonradan Setaion olarak anılacak yerde çarmıha gerilerek öldürülmüştür.

Seukhoros Efsanevi Babil kralının adı olup, bir kâhinden kızının doğacak oğlu tarafından tahtından edileceğini duyduğunda kızı Seukhoros’u bir kuleye kapatmıştır. Kız çocuğunu doğurduğunda gardiyanlar çocuğu öldürmek için kuleden aşağı atmışlar ama bir kartal bebeği havada yakalamış ve bir bahçeye taşımıştır. Çocuk büyüdüğünde Gılgamış adını alacak, dedesinin tahtına oturup Babil’de hüküm sürecektir.

Sfenks, Sphinx Mısır sfenkslerine göre daha küçük olarak inşa edilmiş olan kadın yüzlü aslan gövdeli bir yaratık olarak tasvir edilmektedir. Typhon veya Ekhidna’nın kızı olduğuna, sorduğu bilmeceleri cevaplayamayanları boğarak öldürdüğüne inanılmaktaydı. Oidipus’a ‘Hangi varlığın sabahları dört, öğlenleri iki ve akşamları üç ayak üzerinde yürüdüğü’ sorusunu sorunca doğru şekilde insan cevabını (bebeklikte emekleme, yaşlılıkta baston kullanımı) almıştır. Aldığı cevapla yenilen canavar kendini denize atarak boğulmuştur.

< Yunanca sfinga ‘boğmak’ kelimesiyle ilişkili olmalıdır.

Sibyl, Sibylle Antik dönemde kehanet ve falcılık yeteneği olan kadınlara verilen isimdir. Söylenceye göre Truvalı Neso ile Daranos’un kızı Sibylle kâhinlikte öylesine ün kazanmıştı ki adı tüm kâhin kadınlar için kullanılır olmuştur. Greko-Romen dünyasında en ünlüsü Cumae’de yaşamış pek çok Sibyl bulunmaktaydı.

Bkz. Delphoili Sibyl

Sibyl Kehanetleri [Eski Yunan] Efsaneye göre MÖ 5. yüzyılda manzum olarak yazılmış 5.000 kıtalık kehanetleri içeren koleksiyonun adıdır.

Side 1. Tauros’un kızı ve Kimolos’un karısının adı olup Pamphylia’daki antik kente aını vermiştir.

2. Danaos’un kızlarından birisinin adı olup Peloponisos’taki Side kentine adını vermiştir (Pausanias III 22, 11).

Sidero Elis kralı Salmoneus’un ikinci karısı ve Tyro’nun üvey annesinin adı olup, eziyet ettiği Tyro’nun oğulları Pelias ile Neleus tarafından Hera tapınağında öldürülmüştür.

Sikanos Briareus’un oğlu ve Aitna’nın erkek kardeşi olup Sicilya’daki Sikan (Sicani) halkının atasıdır.

Sikelos İtalos veya Poseidon’un oğlu olduğuna inanılan, Güney İtalya’dan Sicilya’ya göçüp Sicani halkını adanın batısına süren Sikull halkının kralıdır.

Sikharbas, Akherbas Kartaca kralı Pygmalion’un amcasının adı olup, dillere destan hazinelere sahip olmasıyla tanınmakta, aynı zamanda yeğenine kral naipliği yapmaktadır. Paralarına göz diken Pygmalion tarafından öldürülmüş olup, Latin destanı Aeneid’de aynı öyküde Sichaneus adıyla geçmektedir.

Sikinnos Satyrlerin yaptığı bir dansın adı olup kaynağı bazen Girit’e bazen de Sikinnis adlı Firigyalı bir su perisine atfedilmektedir.

Sikyon Atina’lı Daedalus’un kardeşi, Erechtheus’un torunu ve Metion’in oğludur. Kral Lamedon’a Argoslu düşmanlarına karşı yardım etmiş ve kızı Zeuksippe ile evlenerek Khthonohyle adlı bir kız çocuğun sahibi olmuştur.

Sileni Ormanlık alanların tanrı veya ruhlarına verilen isim olup, yarı keçi satyrlerden farklı olarak yarı at yarı insan formun-dadırlar. Sarhoş, göbekli kel kafalı ve zampara karakterli olarak tanımlanmışlardır.

Silenos, Silenus Şarap tanrısı Dionysos’un yoldaş ve öğretmeni olup, sürekli sarhoş olduğundan bir satyre dayanmış veya eşek üzerinde tasvir edilir. Bir söylenceye göre Ouranos’un Kronos tarafından kesilen erkeklik organından damlayan kandan doğmuştur. Yassı burunlu, kalın dudaklı, göbekli çirkin bir yaratık olup, bilge birisi olduğuna ama zorlanmadıkça bilgisini paylaşmadığına inanılmaktaydı.

Sillos Nestor’un torunu ve Alkmaion’un babası olup Herakles’in oğulları Peloponisos’u işgal ettiğinde, oğluyla birlikte Attike’ye kaçıp yerleşmiştir.

Simoeis Okeanos ile Tehys’in oğlu olan bir nehir tanrısının adı olup, antik Truva ovasında akmaktadır. İlyada’da Akhilleusus’u püskürtmek için Truvalılara yardıma gitmiştir (Homeros, İlyada XII,19; Hesiodos, Theogonia 342).

Sinis Poseidon’un oğlu olarak adı geçen Korinth’li dev bir haydut olup, kurbanlarını iki çam ağacı arasına gererek öldürürdü. Thesus tarafından yakalanıp aynı yöntemle öldürülmüştür (Ovid VII, 440).

Sinon Truva Savaşı sırasında casusluk yapan bir Yunan’ın adıdır. Yunanlar kuşatmadan vazgeçer ve ülkelerine geri dönüyormuş rolü yaparken, Sinon şehir kapısına bırakılan içi asker dolu tahta atın şehre sokulduğunu haber vermekle görevliydi (Vergilius, Aeniad II).

Sinope Asopus ile Metope’nin Karadeniz kıyısındaki Sinop kentine adını veren kızının adı olup, güzelliğinden dolayı Apollon tarafından kaçırılmış ondan Syrus adlı bir erkek çocuk doğurmuştur.

Siproites Ay tanrıçası Artemis’i bir pınarda çırılçıplak yıkanırken görünce kadına dönüştürülen Giritli bir avcının adıdır.

Sipylos Amazon kraliçesi Mirin’i öldürten bir kral olup, Amphion ile Niobe’nin oğullarından birisidir (Apollod. iii. 5. § 6; Ov. Met. vi. 231). Adını Manisa’da bulunan Spil dağına (1513 m) vermiştir.

Siren Apollon’un Teselya’dan Afrika’ya kaçırdığı aslan avcısı bir güzel kızın adı olup, Sirenakya kentine adını vermiştir.

Sirenler, Seirenes Yarı kuş yarı kadın formunda deniz iblislerinin adıdır. Denizcileri söyledikleri şarkıların güzelliğiyle cezp eder, kendilerinden geçen denizcileri kayalıklara doğru çekerek, teknenin batmasını sağlar, denize düşenleri parçalayıp yerler. Sirenler, nehir tanrısı Akhelous’un kanından doğan kızlarıdır. İlk olarak Homeros’un Odysseia destanında, Aeaea ile Skylla kayaları arasındaki denizde bulunan iki sirenden bahsetmiştir. Odysseus denizcilere sirenlerin yakınından geçerken kulaklarını balmumuyla tıkamalarını emretmiş, Kirke’nin öğüdü üzerine kendini gemi direğine bağlatmış böylece sirenlerin ayartmasından kurtulabilmiştir.

Sirios Usta avcı Orion’un av köpeği olan yıldızın adıdır.

Siris Kral Metapontos’un ilk karısı olup, kocası tarafından kovulduktan sonra kocasının yeni karısı Arne’nin oğulları Boiotos ile Aiolos tarafından öldürülmüştür.

Sisyphos, Sisifos Te-selya kralı Aeolus ile Enarete’nin kurnazlığıyla tanınan oğlunun adı olup ilk kralı olduğu Corinth kentinin kurucusudur. Kızının düğün günü Sisypho’un sığırlarını çalan Autolykos’un yalanını hayvanların toynaklarına yazdığı adı sayesinde ortaya çıkardı dahası adamın Laertes ile evlenmek üzere olan kızı Antiklea’yı da baştan çıkarıp kendi evlendi ve Odysseus adlı bir çocukları oldu.

Asopos’un kızı Aigina’yı kaçıran Zeus’u ele verince tanrı tarafından bir yıldırımla çarpılarak cezalandırıldı ve sonsuza dek bir kayayı yokuş yukarı yuvarlamaya mahkûm edildi.

Odysseia, IV. Bölüm

Olympos’un efendileri onu, bir başka tür sonsuz acıya mahkûm etmişlerdi. Sisyphos kocaman bir kayayı dik bir tepenin üstüne taşımak zorundaydı. Kol ve bacaklarındaki bütün kuveti toplayıp, koca kayayı yavaş yavaş tepeden yukarı taşırken onu seyrettim. Sisyphos tam kayayı tepenin üstüne getirdiği anda kayanın ağırlığını taşıyamaz hale geliyor ve artık tutamıyordu. Kaya tepeden aşağı yuvarlanıp giderken Sisyphos bütün enerjisini toplayarak ancak kendisini kayanın önünden kurtarabiliyordu. Sonra, toz içindeki kolundan, bacağından terler boşanırken, kayayı tekrar tepeye itmeye başlıyordu. Ne düşündüğünü veya düşünüp düşünmediğini merak ettim. Kayayı hiçbir zaman tepeye çıkaramayacağını biliyor muydu? Yoksa bu kez, başaracak gücü bulacağını mı umuyordu? (Rosenberg 2003: 157)

Sithnidler Megara dağının perilerine verilen isim olup, Megarus bunlardan birinin oğluydu.

Sithon Bir Trakya kralının adı olup, su perisi Ossa ile Ares veya Poseidon’un oğlu, Ankhinoe’nin kocası, Roiteia ile Pallene’nin babasıdır. Kızı Pallene ile evlenmek isteyen Dionysos tarafından öldürülmüştür.

Sito Demeter’in takma isimlerinden birisi olup, tahıl ekili tarlaların koruyucu olmasına atfen verilmişti (Athen. x. p. 416, iii).

Skaea Danaos’un kızı olup, Archander ile evlenmiştir.

Skaeus

Skamandrios 1. Truva Savaşı’nda Menelaos tarafından öldürülen Strophios’un oğlunun adıdır.

2. Truvalı Hektor’un oğlunun adıdır.

Skamandros Suyunda yıkanan koyunların postunu kırmızıya boyadığı için ksanthos (kızıl) adıyla da bilinen Truva ovasındaki Kara Menderes nehrinin adıdır. Herakles, Truva seferinde susayınca babası Zeus ona susuzluğunu gidermesi için bir pınar oluşturmuşsa da Herakles bu kaynağı kazarak büyüterek Skamandros’un oluşmasını sağlamıştır.

Homeros’un İlyada destanında Akhilleus’un Truvalıları katletmesine kızıp, kahramanı boğmak için yatağından taşmışsa da Hephaistos tarafından engellenmiştir. Efsaneye göre su perisi İdaia ile birlikteliklerinden Truva’nın ilk kralı Teukros doğmuştur (İlyada, XXI, 131).

Skephros Tegea kralının oğlunu olup kardeşi Leimon tarafından öldürülmüştür.

Skhedios Truva Savaşına katılan Helen’in taliplerinden birisinin adı olup, Hektor tarafından öldürülmüştür.

Skheria Odysseus’un boğulmak üzereyken yüzerek çıktığı Phaiak halkının yaşadığı adanın adıdır.

Skhoineus 1. Boiotia ve Arkadia’da birer kente adını veren Atalante ile Klymenos’un babasının adıdır.

2. Athamas ile Themisto’nun oğludur.
3. Autonoos’un oğlunun adı olup, Zeus ve Apollon tarafından kuşa çevrilmiştir.

Bkz. Akanthis

Skiapodes Olağanüstü büyüklükte ayaklara sahip bir halkın adı olup, Etiyopya ya da Hindistan’da yaşadıklarına inanılmaktaydı (Plinius, H.N. VII 2, 2, 23).

Skiras Atina’da her yıl Skirophorion ayında onuruna skiraphoria adlı bir festival düzenlenmesine atfen Athena’ya takılan isimdir.

Skiron Söylenceye göre Pelops veya Poseidon’un Korinthli oğlunun adı olup, Megara kıyısında bir kayalıkta oturuyor yoldan geçenleri uçurumdan denize iterek öldürüyordu. Troizen’den Atina’ya giden Theseus tarafından öldürülmüştür.

Skiron’un hakkında Khariko ile evli olduğu, Theseus ile akraba olduğu hatta Megara kralı Pylas’ın oğullarından birisi olduğu gibi başka söylenceler de bulunmaktadır.

Skirophoria [Eski Yunan] Atina’da Skirophorion ayının on ikinci günü kutlanan bir festivalin adıdır.

Skiros 1. Salamisli bir kahramanın adı olup, Theseus’a Girit’e giderken yetenekli denizciler temin etmiştir.

2. Eleusis’le Atina arasındaki savaş sırasında Dododone’ye giden ve burada ölen bir kâhinin adıdır (Pausanias, I, 36, 4).

Skorpius Orion’un yok ettiği dev akrebin adıdır.

Skotus Karanlığın kişileştirilmiş formunun adıdır.

Skylakeus Glakos’la birlikte Truva saflarında çarpışan bir kahramanın adı olup, savaş sonrasında yurduna dönebilen tek Lydialıdır. Kocalarının akibetini Lydialı kadınlara hepsinin öldürüldüğünü söylediği zaman taşlanarak linç edilmiştir.

Skylla, Skylle 1. İtalya ile Sicilya’yı birbirinden ayıran Messina boğazı yakınlarında denizcilere pusu kuran bir deniz canavarının adıdır. Ovidus’a göre başlangıçta güzel bir kadın olan Skylle’ye Glaukos aşık olmuş ve bu yüzden büyücü kadın Kirke’nin aşkını reddetmiştir. Kirke kıskançlığından Skylle’nin yıkandığı pınara bazı sihirli otlar karıştırarak kadının suyun içine giren gövdesinin alt kısmının köpeğe benzer canavara dönüşmesini sağlamıştır.

Odysseia, V. Bölüm

Kirke devam etti: ‘Sirenleri geçince, zor ve tehlikeli bir seçimle karşı karşıya geleceksin. Yolların biri sizi güçlü dalgaların çarpıştığı korkunç kayalıkların bulunduğu dik uçurumların arasından geçen bir boğaza götürecek. Bu uçurumlar arasından kuşlar bile uçamaz’ “Bir istisna dışında; orada batmaktan kurtulan gemi yoktur, çünkü tekneye çarpan dalgalar en güçlü keresteleri dağıtır ve gemidekileri korkunç sulara yuvarlar; orada kaybolup giderler. İason’un gemisi Argos’un Altın Post’la oradan geçmeyi başardığı doğru ama tanrıça Hera İason’u sevip gemisini kurtarmasaydı, o da kayalara çarpardı” “Öteki yol ise, sizi başka bir dar boğaza götürür… Uçurumun yarı yolunda uğursuz canavar Skylla yaşar. Köpek havlamasına benzeyen sesi, duyan herkese korku salar; görüntüsü daha korkunçtur. Sallanan on iki bacağı ve altı başı vardır. Her başında üç sıra keskin dişle dolu ağzı vardır ve kurbanlarına kolayca erişir, çünkü boynu çok uzundur. Skylla, ayaklarını derin mağarasında saklar, ama yılan gibi boynu, başını dağdan dar boğaza kadar uzatmasını sağlar. Boğazda, dalgaların koca ağzının ulaştığı yere getirdiği yunusları ve öteki balıkları avlar. Skylla’nın mağarası tuzlu denizden çok yukarıdadır; en güçlü ve yetenekli ölümlünün oku bile ona erişemez. Yani güven içinde yaşar. Ama yanından geçmek isteyenler için aynısını söyleyemem. En hızlı gemi bile, en azından altı adamını onun gıcırdayan dişlerine kaptırmadan oradan geçemez… Ona karşı silah kullanamazsınız ve onun yanında kaldığınız süre uzadıkça, size daha fazla uzanacak ve her seferinde altı adamınızı kapacaktır. Yani tek yapabileceğiniz gücünüzün yettiği kadar hızla oradan geçmeye çalışmak” (Rosenberg, 2003: 160).

 

2. Megara kralı Nisos’un kızının adı olup, ülkesini kuşatan Minos’a aşık olduğu için babasına ihanet ederek, babasının gücünün kaynağı olan başındaki altın bir saç telini kesmiştir. Buna karşın kadının ihanetinden tiksinen Minos onu gemisinin pruvasına bağlayarak boğmuştur. Kıza acıyan tanrılar onu tepeli balıkçıl kuşuna çevirmiştir.

Skyphios Poseidon’un Teselya’da bir taşı spermiyle döllemesi sonucu ortaya çıkan ilk atın adıdır.

Skyphos [Eski Yunan] İki kısa kollu, ağız kısmından dibe doğru daralan derin şarap çanağının adıdır.

Skyros Eğe Denizi’nde yer alan bir adanın adı olup, Akhilleus bu adada, bir kâhinin açıkladığı üzere giderse öleceğini bildiği Truva’ya gitmemek için kadın kıyafetleri giyerek saklanmıştır.

Skyrtus Dionysos’un maiyetindeki satyrlerden birisidir.

Skythes Herakles ile Ekhidna’nın oğlu ve Agathyrsos ile Gelonos’un kardeşi olup, İskit (Skythai) halkına adını vermiş, babasının yay ve omuz kayışını ustaca kullandığından İskit ülkesinin tahtına geçmiştir.

Diodoros’un aktardığı bir söylenceye göre ise çocukların babası Zeustur.

Smaragos Çömlek yapımcılarının tapındığı cinlerden birisi olup, kızdırıldığında fırındaki çömleklerin patlamasına sebep olurdu.

Smerdios Leukippos’un oğlu ve Naksos’un torunu olup, Karia hanedanının üçüncü kralıdır.

Smikros Delphoili Demoklos’un oğlu olup, babası tarafından kaybedilince Eritharses’in oğlu tarafından bulunmuş ve bu aile tarafından büyütülmüş büyüdüğünde Miletoslu bir kızla evlenip ondan Braghos adlı çocuğu olmuştur.

Smintheus 1. Apollon’un takma isimlerinden birisi olup, adını Truva yakınlarındaki Smintha şehrinden almıştır.

2. Penthilos’un oğlu Ekhelas’ın arkadaşlarından birisinin adıdır.

Smyrna 1. Ephesos (Efes) ve Smyrna (İzmir) kentlerinin kurucusu olan bir Amazon savaşçısının adıdır (Strabo xiv. p. 633).

2. Adonis’in annesinin adı olup, Myrra adıyla da bilinmektedir.

Sokus Kombe’nin kocası ve Euboelı Korybantes’in babasıdır.

Soloeis Theseus’un Amazonlara karşı seferinde kendisine eşlik eden üç Atinalı gençten (diğerleri: Euneus, Tholoas) birisinin adı olup, Antiope’ye olan aşkı karşılık bulmayınca kendisini bir nehre atarak intihar etmiştir.

Solymos Zeus ya da Ares’in oğlu olup, Solymos adlı bir halkın atası kabul edilmektedir (Etymologicum Magnum, 1848:721).

Sopatros Atina’da kıtlık ve kuraklığı önlemek için tanrılara boğa kurban edip, etini ziyafetle paylaşma geleneğini başlatan efsanevi kişinin adıdır. Tören sonrasında bıçak suçlu ilan edilip denize atılmaktaydı.

Sophaks Herakles ile katili olduğu Antaios’un dul karısı Tinge’nin oğlu olan Mauretania kralının adıdır.

Sophrosyne Ölçülü olmanın kişileştirilmiş dişi formudur.

Sors [Roma Mitolojisi] Bir şans tanrısının adıdır.

Sose Hermes’ten Pan Agreus’u doğuran ve kehanet yeteneğiyle tanınan bir dağ perisinin adıdır.

Sosthenes Argonautları, Amykos’a saldırmaları için cesaretlendirerek Bosphoros’u geçmelerine yardım eden kanatlı bir adamın adıdır.

Soter 1. Zeus’un (Argos, Troezene ve Lakonia’da), Dionysos’un, Helios’un (Paus. viii. 31. § 4) lakaplarından birisi olup, Yunanca ‘kurtarıcı’ anlamına gelmektedir.

2. Kurtuluşun kişileştirilmiş formunun adı olup, Praksidike’den doğan Ktesius, Homonoia ve Arete’nin babasıdır.

Soteira [Eski Yunan] Artemis (Megaris, Troezene, Boeae), Persephone (Lakonia), Athena ve Eunomia gibi pek çok tanrıçanın takma adı olup, Yunanca ‘kurtarıcı tanrıça ‘ anlamına gelmektedir (Latince: Sospita).

Soteria [Eski Yunan] Dionysos onuruna düzenlenen bir festivalin adıdır.

Sparta Eurotas’la Kleta’nın kızı, Lakedaimon’un karısı ve Amyklas ile Eurydike’nin annesi olup (Apollod. iii. 10. § 3) ilk kurulan Sparta kentine adını vermiştir (Paus. iii. 1. § 3).

Spartaeus Zeus’un Rodoslu su perisi Himalia’dan doğan oğlunun adıdır (Diod. v. 55.).

Spartalılar, Spartoi Kadmos’un ektiği bir ejderha dişinden çıkmış bir grup silahlı adamın adı olup, çeşitli savaşların ardından hayatta kalan beş tanesi (Khthonios, Oudaios, Peloros, Hyperenor, Ekhion) Thebaililerin atası olmuştur.

Sparti [Eski Yunan] Kadmos’un ektiği ejderha dişinden doğan insanlara verilen ‘ekili adamlar’ anlamındaki isim olup, Thebai kentinin en eski 5 ailesi olduklarına inanılmaktaydı (Apollod. iii. 4. § l; Paus. ix. 5. § 1, 10).

Sperkheios, Sperkheus Tethys ile Okeanos’un oğlu olan Teselyalı bir nehir tanrısının adı olup, Peleus oğlu Akhilleus’un saçlarını Truva’dan sağ dönebilmesi karşılığında bu tanrıya adamıştı.

Sphairos Pelops’un arabacısı Killas’ın ölümümden sonra bir kahraman olarak anıldığı isimdir.

Staphylos 1. Aitolia kralı Oineus’un çobanlarından birisinin adı olup, keçilerinden birisinin bir meyve yediğini görerek bunu kralına bildirmiş, kralı da üzüm olan bu meyvenin suyunu çıkardıktan sonra şarap yapımını keşfetmiştir. Bu yüzden çobanın adı keşfettiği üzüme (stafili), kralın adı ise şaraba verilmiştir.

2. Dionysos ile Ariadne’nin oğlunun adıdır.
3. Dionysos’un arkadaşı Silenos’un oğlunun adı olup, şarabı sulandırmayı icat etmiştir.

Stentor Truva Savaşına katılan bir Yunan savaşçı olup, 50 insanınkine eşit sesinin gürlüğüyle ünlüdür. Tanrı hermes’e meydan okuyunca savaş sırasında Tanrı tarafından öldürülmüştür (Homeros, İlyada, V, 783).

Sterope 1. Atlas’ın yedi kızından (Pleiades) birisinin adı olup, savaş tanrısı Ares’in karısı ve Pisa kentinin kralı Oenomaus’un annesidir.

2. Porthaon ile Euryte’nin kızı, nehir tanrısı Akhelos’un karısı ve Seirenlerin annesidir.
3. İolkos kralı Akastos’un kızlarından birisinin adıdır.

Steropes Üç Tepegözden (Kyklop) birisinin adı olup, Yunanca ‘parıldayan’ anlamına gelmektedir. Tanrı Zeus’a şimşeğini armağan etmiştir.

Sthenelus 1. Perseus ile Andromeda’nın oğlu ve Eurystheos’un babası olan Miken kralıdır.

2. Kyknus’un babası olan Liguria kralının adıdır.
3. Androgeus’un oğlu ve Herakles’in yol arkadaşıdır.
4. Kapaneus ile Euadne’nin oğlunun adı olup Truva Savaşı’nda Diomedes’le birlikte Argosea ordusuna liderlik etmiştir.

Stheneboia Lykia kralı İobates’in kızı ve Tiryns kralı Proitos’un karısının adıdır. Kente gelen yakışıklı Glaukos’un oğlu Bellerophon’a aşık olmasına karşın sevgisi karşılık bulmayınca kocası Proitos’a delikanlının kendisine tecavüze kalkıştığı söyleyerek iftira atmış, ardından ümitsizliğe düşüp, intihar etmiştir. Proitos, adamı öldürmek istemediği için Bellerophontes’in eline bir içinde ‘mektubu getireni öldürün’ yazan bir mektup verip Lykialı kayınpederine götürmesini rica etmiştir. Homeros kadını Antea adıyla anmaktadır.

Sthenelas Krotopos oğlu ve Gelanor’un babası olan Argos kralının adıdır.

Sthenelos 1. Aktor’un oğlu ve Herakles’in silah arkadaşı olup, Amazonlar üzerine yapılan sefer sırasında yaralanıp dönüş sırasında Paphlagonia’da ölmüş ve burada gömülmüştür.

2. Thebai’yi ele geçiren Epigonoi’lerden birisinin adı olup, Kapaneus ile Euadne’nin oğludur. Helen’in taliplerinden birisi olup, Diomedes’in sancaktarlığı göreviyle Truva Savaşına katılmıştır.
3. Androgeos’un oğlu, Minos’un torunu, Alkeus’un kardeşinin adı olup, Herakles tarafından kardeşiyle birlikte Thasos adasına kral olarak tayin edilmiştir.
4. Perseus ile Andromeda’nın oğullarından birisinin adıdır.

Sthenios Zeus’n lakaplarından birisi olup, ‘güç veren’ anlamındadır.

Sthenno Yunanca ‘güçlü, kuvvetli’ anlamına gelen kelime üç Gorgon canavarından birisinin adıdır.

Stilbe [Yunan Mitolisi] 1. Teselyalı nehir tanrısı Penesios ile su perisi Kerousa’nın kızının adı olup, Apollon’dan Kentauros ile Lapithes adlı iki oğlu doğmuştur.

2. Eosphoros’un kızının adıdır.

Stratius 1. Nestor ile Anaksibia’nın oğludur (Hom. Od. iii. 413)

2. Ares ile Zeus’un takma adlarından birisidir (Strab. xiv. p. 659 ; Herodot. v. 119).

Stratonike 1. Thespius’un kızlarından birisi olup, Herakles’ten Atromus’u doğurmuştur (Apollod. ii. 7. § 3).

2. Pleuron ile Ksanthippe’nin kızlarından birisinin adıdır (Apollod. i. 7. § 7).
3. Menelaos’un karısı ve Eurytus’un annesidir (Hes. Fragm. 48).

Strophia Kithaerosn dağında yaşayan su perilerinin adıdır.

Strophios 1. Krisos ile Anaksibia’nın oğlu olup Phkis’te krisa kentinin kralının adıdır.

2. Pylades ile Elektra’nın oğludur.

Strymo Nehir tanrısı Skamandros’un kızı, Truva kentinin son kralı Priamos’un annesidir.

Strymon Bugün Struma veya Karasu adlarıyla bilinen nehre adını veren tanrının adıdır. Efsaneye göre oğlu Resos’un Truva Savaşı’nda öldürülmesi üzerine acısından Plaistinaos nehrine atlayarak intihar ettiği, bu olayın ardından nehrin adının Strymon olarak değiştiği söylenmektedir.

Styks 1. Yeraltı dünyasında akan aynı isimli nehrin tanrıçasının adı olup, Erebos ile Nyks’in kızı ve Pallas’ın karısı olduğuna inanılmakta ve Yunanca ‘nefret’ anlamına gelmektedir.

2. Ölüler dünyası ile gerçek dünyayı birbirinden ayıran ve nerede başlayıp nerede bittiği bilinmeyen bir nehrin adıdır. Styks gibi dünya ile Hades arasında akan toplam 5 nehir bulunmaktadır:
3. Akheron ‘Acı nehri’
4. Kokytus ‘Ağlama nehri’
5. Phlegethon ‘Ateş nehri’
6. Lethe ‘Unutkanlık nehri’
7. Styks ‘Nefret nehri’

Stylites [Eski Yunan] Sütun tepelerini mesken tutan Yunan çilecilere verilen isimdir.

Stymphalian kuşları Gagaları ve pençeleri pirinçten yapılmış, tüylerini ok gibi fırlatabilen ölüm ve yıkım getiren yaratıkların adıdır. Bazı yazarlar bu kuşların insan eti yediklerini de belirtmiştir. Herakles’in on iki işçisinden birisi Stymphalus gölünde bu kuşların elinden kurtulmuştur.

Stymphalos Elatos ile Kiynras’ın kızı olan Laodike’nin beş oğlundan birisinin adı olup, Pelops tarafından kalleşlikle öldürülmüştür.

Styrus Medea ile evlenmek isteyen Albanialı (Kafkasya’da Dağıstan bölgesi) bir prens olup Medea ile İason’un peşine düşmüşse de Hera tarafından çıkarılan bir fırtınada boğularak öldürülmüştür.

Sybaris 1. Çocukları çalan ve yiyen Lamia adlı canavarın öldürüldüğü yerden fışkıran su kaynağının adı olup, Güney İtalya’da Lokrisliler tarafından Tarentum körfezinde kurulan şehrin adı olmuş MÖ 510 yılında yok edilmiştir.

2. Bir Frig efsanesinde ormanda yaşayan bir yaratıkla çiftleşen Alia adlı kızın babasının adıdır.

Syke İncir ağacında yaşayan bir ağaç perisinin (hamadryad) adıdır (Athen. iii. p. 78).

Sykeus Annesi Gaia’yı Zeus’un yıldırımlarından kurtarmak için yerden yıldırımların yönünü saptıran bir incir ağacı çıkartan Titan’ın adıdır.

Sykhaios, Sygkhaios Fenikeli bir prens olan kraliçe Dido’nun kocasının adı olup, kayınbiraderi Tyrus kralı Pygmalion tarafından parası için öldürülmüştür (Vergilius Aeneid I, 343).

Syleus Thesselia kralı ve Poseidon’un oğlu olup,Herakles tarafından bir çapa darbesiyle öldürülmüştür. Herakles babasını öldürdüğü kızı Dikaios’un evinde görüp aşık olmuş, ardından evlenmişlerdir.

Syllis Sikyonialı bir su perisinin adı olup, Apollon’dan Zeuxippus’u doğurmuştur.

Sylph Hava elementinin dişi ruhunun adı olup, Yunanca ‘sylpha’ (kelebek) kelimesinden türemiştir.

Sylphid Sylphlerin küçüklerine (muhtemelen yavrularına) verilen isimdir.

Sylphus [Folklor] Bir çeşit peri olan doğa ruhlarına Keltlerce verilen isimdir.

Sylphen [Simya] Paracelsus’un tabiat ruhları için kullandığı terimdir.

Symaethis Sicilyalı bir su perisinin adı olup, Pan’dan Akis’i doğurmuştur.

Syme İalysos ile Dotis’in kızı olup, Glaukos tarafından kaçırılmış ve bugünkü Sömbeki (Simi) adasına adı verilmiştir.

Symplegades Yason ve Argonautların Çanakkale Boğazından geçerken rastladıkları rastladıkları bir kayalığın adıdır (Apollonius Rhodius. Argonautica II, 317-340, 549-610). İnanışa göre Çanakkale boğazının her iki yakasında bulunan bu kayalar aralarından insan geçtiği zaman korkunç sesler çıkararak birbirlerine çarparlarmış. Roma döneminde Cyaneae İnsulae olarak adlandırılmıştır.

Synallasis İonidler olarak bilinen dört periden birisinin adıdır (Paus. vi. 22. § 4.).

Synoikia Atina’da her yıl 16 Temmuz günü Athena Polias onuruna düzenlenen festivalin adıdır.

Syrigks Arkadialı bir ağaç perisinin adı olup kendisine aşık olup peşine düşen tanrı Pan’dan korunmak için Ladon ırmağı kıyısında kamışa dönüşmüş, tanrı rüzgârda ses çıkartan bu kamışları toplayarak Syrigs ‘pan flütü’ olarak bilinen müzik aletini yapmıştır.

Syrinks Bkz. Syrigks

Syrna Karia kralı Daimathos’un kızı olup, damdan düşmüş yaralı olarak ölümü beklerken Podalirios adlı kişi kızı kollarından kan alarak iyileştirilmiş, kral da kızını bu yabancıyla evlendirmiş, kızın adı sonradan Datça yarımadasında bulunan Syrnos kentine verilmiştir.

Syrnos Bkz. Syrna

Syros Asopos ile Apollon’un kızı Sinope’nin oğlunun adı olup, Suriye halkına adını vermiştir.

Szelene Endymion’un karısının adıdır.

 Kaynak: Özhan Öztürk. Folklor ve Mitoloji Sözlüğü. Phoenix Yayınları. Ankara, 2009